15.5 milyar dolarlık borç geri ödemesi doların ateşini çıkarıyor

ABD'nin 8 ülkeye sağladığı İran'a petrol muafiyetini kaldırması, İstanbul seçimlerinin sonuca ulaştırılamaması, ABD ile S-400 füze krizi, Londra piyasası ile swap inatlaşması sonrası devam eden gerginlik, vatandaşın döviz mevduatının 181 milyar dolar ile rekora koşması ve altınca olarak dolar endeksinin 22 ayın en yükseğine çıkması dolar TL'nin 5.90'a taşınmasına yardımcı oldu. Ancak geçen yıl olduğu gibi 209 milyarı ucuz ve 13 milyarı kısa olmak üzere özel sektörün yurtdışı borç geri ödemesinde nisan ve mayıs ayında rakamın 15.5 milyar dolar olması da ateşi körüklüyor.
Bankalar ve Ödemeler Dengesi rakamları geri ödeme tutarının yüzde 70 olduğunu gösteriyor. Bu durumda 4.6 milyar doların piyasadan bulunması gerekiyor. Rahim Ak'ın kaleminden

5.90'I GEÇTİ
Dolar/TL bu sabah yine güne yükselişle başladı. Kur bir ara 5.9020'ye kadar çıktı. Doların mart ayından bu yana yükselişinde dönem dönem öne çıkan gelişmeler farklılaşsa da 6 ana nedeni sayabiliriz. Son günlerde doların en büyük destekçisi ABD'nin 8 ülkeye sağladığı İran'a petrol muafiyetini kaldırması oldu.

TÜRKİYE PETROLÜ DAHA PAHALI ALACAK
Bu durum bir yandan petrol fiyatlarını yükselterek net petrol ithalatçısı Türkiye ekonomisine zarar verirken diğer yandan Türkiye'nin daha ucuza aldığı İran petrolünün yerine diğer ülkelerden daha pahalıya ikame etmesi döviz çıkışını artıracak. İstanbul seçimlerinin sonuca ulaştırılmaması, ABD ile S-400 füze krizi, Londra piyasası ile swap inatlaşması sonrası devam eden gerginlik, vatandaşın döviz tevdiat hesaplarının (DTH) 181 milyar dolar ile zirveye ulaşması ve altıncı olarak dolar endeksinin 22 ayın en yükseğine çıkması dolar TL'nin 5.90'a taşınmasına yardımcı oldu.

İKİ AYDA 15.5 MİLYAR DOLAR
Ancak geçen yıl olduğu gibi 209 milyarı uzun ve 13 milyar doları da kısa olmak üzere toplam 223 milyar doları bulan özel sektörün yurtdışı borç geri ödemesinde nisan ve mayıs ayında rakamın 15.5 milyar dolar olması da ateşi körüklüyor. Bankalar ve Ödemeler Dengesi rakamları geri ödeme tutarının yüzde 70 olduğunu gösteriyor. Yeni her 100 dolarlık döviz borcunun 70 doları ödeniyor 30 doları ise piyasadan satın alınarak geri ödeniyor. Bu durumda sadece nisan ve mayıs aylarında toplam 15.5 milyar dolar olan geri ödemeyi sağlamak için banka ve özel sektör firmalarının 4.6 milyar doların piyasadan bulunması gerekiyor. Uzmanlar borçlu şirket ve bankaların bu dövizi bir süre önce döviz satın alarak bulmaya çalıştığını kaydediyor. Bu durumda kurdaki yükselişte nisan ve mayıs aylarında yüklü borçlarını ödemek isteyen şirketlerin alımlarının etkili olduğu söylenebilir.

ABD DOLARI GÜÇLENMEYE DEVAM
Kurdaki yükselişte önemli rol oynayan ABD dolarının değer kazancının ise kabaca 5 nedeni bulunuyor. ABD'nin Çin ile ticaret görüşmelerini sürdürmesi ve mayıs ayının sonunda anlaşma imzalanacak olmasını açıklaması ABD şirketlerine yönelik beklentileri güçlendiriyor. Burada bir süredir sağlanmış olan ateşkes ABD şirketlerinin karlarının iyi gelmesini sağlıyor. ABD'nin İran'a yaptırımlarını sertleştirmesi petrol fiyatlarını yükseltirken bu ülkenin enerji şirketlerinin hisselerine alım getiriyor. Tabii bunu yapmak için önce dolar almak lazım. Resesyondan korkulurken başta istihdam olmak üzere ABD ekonomisine dair veriler oldukça iyi geliyor. Son olarak yeni konut satışları 2017'den bu yana en iyi rakam olan 192 bin olarak geldi. Bunun yanında Avrupa Birliği'nin temeli olan Almanya ve Fransa'dan ise hoş olmayan rakamlar mevcut. Bu nedenle Euro geriliyor. Hatta Euro/dolar paritesinin 1'in altına inip inmeyeceği konuşulmaya başlandı. Dolar endeksinin yarısı Euro'dan oluştuğu için Euro'nun değer kaybı doları yükseltiyor su ise diğer yara birimlerinin de parite etkisi ile değer yitirmesine neden oluyor.

Doların değe kazanması altının ons fiyatını da aşağı çekiyor. Şu anda 1.278 dolar civarında. Ancak dolardaki artış nedeniyle Türkiye'de gram altın fiyatları yükselmeye devam ediyor.

Nisan ve mayıs aylarında toplam 15.5 milyar dolarlık borç geri ödemesi var
(Milyon dolar)	UZUN VADELİ	KISA VADELİ (*)	TOPLAM
Mart-2019	2,494	3,162	5,656
Nisan-2019	4,727	2,316	7,043
Mayıs-2019	6,927	1,569	8,496
Haziran-2019	4,946	931	5,877
Temmuz-2019	4,435	1,564	5,999
Ağustos-2019	3,355	856	4,212
Eylül-2019	2,670	499	3,169
Ekim-2019	6,547	411	6,958
Kasım-2019	2,814	570	3,384
Aralık-2019	5,738	524	6,261
Ocak-2020	2,662	356	3,018
Şubat-2020	1,628	346	1,973
1 Yıla Kadar Toplam	48,943	13,103	62,045